Παρασκευή 25 Μαρτίου 2016

''Είναι ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός,ηλίθιε''*

Μια ευσύνοπτη σύνδεση των γεωπολιτικών εξελίξεων στη Μέση Ανατολή με το νέο στάδιο του καπιταλισμού

Με αφορμή τη συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας στις  18 Μαρτίου για το διακανονισμό του προσφυγικού, καθώς και με  βάση προηγηθείσες και συνεχιζόμενες διαβουλεύσεις των πολιτικών εκπροσώπων του κεφαλαίου ή  και τις ερμηνείες των ειλώτων δημοσιογράφων του, παρατηρείται έντονα η μετατόπιση του προβλήματος από την ολοσχερή αντιμετώπισή του στον τρόπο διαχείρισής του.Η στάση αυτή μοιάζει μεν παράλογη,αλλά είναι εξ’ολοκλήρου ευκαταφρόνητη,εφόσον ο πόλεμος αποτελεί βορά για τη διατήρηση του συστήματος,άρα από το πεδίο επίλυσης του προβλήματος μεταστρεφόμαστε στο πεδίο άμβλυνσης-εξομάλυνσης  του, διευθέτησης δηλαδή των προσφυγικών ροών με αναποτελεσματικό και ιταμό τρόπο.

Ο πόλεμος λοιπόν,που κατά κόρον διεξάγεται τα τελευταία πέντε χρόνια,έχει οδηγήσει(σύμφωνα με την τελευταία,μη διασταυρωμένη εκτίμηση του Συριακού Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων)370.000 ανθρώπους στο θάνατο και το ήμισυ των 22.000.000 Σύρων στο δρόμο της προσφυγιάς ή του εσωτερικού εκτοπισμού. [1] Επιπλέον,σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης,περισσότεροι από 2.000 πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους το 2015, ενώ με πρόσφατα στατιστικά  της Ύπατης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε,το 2016 έχουν χαθεί 416 ζωές και παράλληλα με τις ορδές των προσφύγων που βρίσκονται καθ’οδόν,είναι ήδη εγκατεστημένοι στα ελληνικά νησιά καθώς και σε ολόκληρη τη χώρα 145.580 από αυτούς,οι οποίοι διαβιούν σε επαίσχυντες συνθήκες.Ωστόσο,παρά την απόσυρση των δυνάμεων της Ρωσίας από τη Συρία στις 15 Μαρτίου,ο χώρος της Μέσης Ανατολής δεν παύει να συγκροτεί ένα ‘’κρανίο τόπου’’ και ρευστών διαστάσεων καθ’ότι δεν αποκλείεται νέα επιστροφή των ρωσικών στρατευμάτων,ιδίως μετά τη δημιουργία νέας στρατιωτικής βάσης κοντά στη Λατάκεια,πέραν αυτής της Ταρσού.Η ανάλυση επομένως της συγκεκριμένης κατάστασης,η εξιχνίαση  των κινητήριων δυνάμεων του πολέμου,κρίνεται αναγκαίο να διηθηθεί μέσα από μια επεξεργασία των νέων αντικειμενικών-οικονομικών και γεωστρατηγικών δεδομένων με την αρωγή μιας  ευσύνοπτης  απόπειρας περιοδολόγησης των σταδίων που φαίνεται να διέρχεται καλειδοσκοπικά το οικονομικό σύστημα.

Αδιαμφισβήτητα λοιπόν,ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής  αποτελεί μια ενότητα δομών-σχέσεων που εξελίσσονται στο χρόνο.Οι σχέσεις αυτές μετασχηματίζονται και μεταβάλλουν τη μορφή και την ποιότητά τους σε ένα ανώτερο επίπεδο,διατηρώντας ωστόσο μια συνέχεια,μια διαλεκτική αλληλουχία των παλαιών με τα νέα στάδια,τα οποία(τελευταία) γεννώνται από τα προηγούμενα αλλά διαχωρίζονται από αυτά.Κάθε στάδιο,περιλαμβάνει σε εμβρυακή μορφή το επόμενο,συγκροτώντας συγχρόνως την αυτοτέλεια του.Έτσι,είναι εφικτή μια περιοδολόγηση του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής σε τρία στάδια με κάθε επιφύλαξη και χωρίς την πάγια αναγνώριση των βασικών χαρακτηριστικών που ενυπάρχουν στο τρίτο,όπως και της ονομασίας του.[2]

Αρχικά,από τα τέλη του 18ου αιώνα έως τα τέλη του 19ου αι.,δομικό γνώρισμα παραγωγής είναι  ο ελεύθερος ανταγωνισμός.Όμως,μέσα από τη διαδικασία και τους εσωτερικούς νόμους της ίδιας της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής,συντελείται η απαλλοτρίωση των μικρών επιχειρήσεων από τις μεγάλες διά του ανταγωνισμού και της υπερσυσσώρευσης ,που οδηγεί στη συγκεντροποίηση της παραγωγής και των κεφαλαίων σε λίγα χέρια. «Κάθε κεφαλαιοκράτης σκοτώνει πολλούς άλλους κεφαλαιοκράτες.Χέρι-χέρι μ’αυτή τη συγκεντροποίηση,δηλ.με την απαλλοτρίωση πολλών κεφαλαιοκρατών από τους λίγους,αναπτύσσεται σε διαρκώς αυξανόμενη κλίμακα η συνεργατική μορφή του προτσές της εργασίας,η συνειδητή τεχνική εφαρμογή της επιστήμης,η σχεδιασμένη εκμετάλλευση της γης,η μετατροπή των μέσων εργασίας σε μέσα εργασίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο από κοινού,η οικονομία σ’όλα τα μέσα παραγωγής με τη χρησιμοποίηση τους σαν μέσα παραγωγής συνδυασμένης,κοινωνικής εργασίας,η περιπλοκή όλων των λαών στο δίχτυ της παγκόσμιας αγοράς και μαζί μ’αυτό ο διεθνής χαρακτήρας του κεφαλαιοκρατικού καθεστώτος».[3]Επακόλουθο είναι στα μέσα (1860-70) και λίγο πριν τα τέλη(1870-1880) του 19ου αιώνα τα μονοπώλια(τα συγκεντροποιημένα κεφάλαια) να είναι απλώς εξαιρέσεις-παροδικά φαινόμενα.Στα τέλη όμως του 19ου αι. και στις αρχές του 20ου αι. και με συμβολή της κρίσης του 1900-1903 τα μονοπώλια γίνονται μια από τις βάσεις της οικονομικής ζωής.Ο καπιταλισμός μετατρέπεται σε ένα ανώτερο στάδιο,στον ιμπεριαλισμό.Εν ολίγοις,ο προμονοπωλιακός καπιταλισμός μεταλλάσσεται σε μονοπωλιακό και εγκαθιδρύεται.                 
                   
 Η νέα φάση του καπιταλισμού,περιλαμβάνει πέντε βασικά γνωρίσματα  :«α)συγκέντρωση της παραγωγής και του κεφαλαίου,που έχει φτάσει σε τόσο υψηλή βαθμίδα ανάπτυξης,ώστε να δημιουργεί μονοπώλια που παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομική ζωή,β)συγχώνευση του τραπεζικού κεφαλαίου με το βιομηχανικό και δημιουργία μιας χρηματιστικής ολιγαρχίας πάνω στη βάση του «χρηματιστικού κεφαλαίου»,γ)εξαιρετικά σπουδαία σημασία αποκτάει η εξαγωγή κεφαλαίου,σε διάκριση από την εξαγωγή εμπορευμάτων,δ)συγκροτούνται διεθνείς μονοπωλιακές ενώσεις των καπιταλιστών,οι οποίες μοιράζουν τον κόσμο και ε)έχει τελειώσει το εδαφικό μοίρασμα της γης ανάμεσα στις μεγαλύτερες καπιταλιστικές Δυνάμεις.»[4]Σημειωτέον δε « η αποικιακή πολιτική και ο ιμπεριαλισμός υπήρχαν πριν το νεότατο στάδιο του καπιταλισμού και μάλιστα πριν τον καπιταλισμό.Βασική ιδιομορφία του νεότατου σταδίου είναι η κυριαρχία των μονοπωλιακών ενώσεων των πιο μεγάλων επιχειρηματιών.Τα μονοπώλια αυτά είναι πιο στερεά,όταν όλες οι πηγές πρώτων υλών συγκεντρώνονται στα ίδια χέρια.Όσο πιο υψηλότερη είναι η ανάπτυξη του καπιταλισμού,τόσο εντονότερα γίνεται αισθητή η έλλειψη πρώτων υλών,όσο πιο οξύς είναι ο συναγωνισμός και το κυνήγι για πηγές πρώτων υλών σ’όλο τον κόσμο,τόσο πιο απεγνωσμένος είναι ο αγώνας για την απόκτηση αποικιών.»[5]Επίσης,η νέα φάση του καπιταλισμού,χωρίζεται σε δύο στάδια:α)στον ιδιωτικομονοπωλιακό καπιταλισμό μέχρι το 1929 και β)από το 1929-30 με το ξέσπασμα της κρίσης,στον κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό έως το 1970,διάστημα κατά το οποίο το κράτος αναμειγνύεται στην οικονομική ζωή ενεργά με κύρια πολιτική την κεϋνσιανή- δημοσιονομική για την αποτροπή της κρίσης,ενώ γενικότερα η φάση αυτή μπορεί να συνδεθεί με την δεύτερη βιομηχανική επανάσταση,εκείνη του ‘’ηλεκτρισμού’’,ενώ η πρώτη φάση,του ελεύθερου ανταγωνισμού με εκείνη του ‘’ατμού’’.

Ακολούθως,μια σειρά παραγόντων,στους οποίους συμπεριλαμβάνεται  η τρίτη  τεχνολογική επανάσταση,εκείνη της ‘’ηλεκτρονικής’’ και δευτερευόντως της ‘’ακραίας αυτοματοποίησης’’(για πολλούς η τέταρτη),προλειαίνουν το έδαφος για την ανάπτυξη  και ωρίμανση ενός  νέου στάδιου του καπιταλισμού,που ‘’επικάθεται,τροποποιεί,αρνείται,αναπτύσσει’’ στοιχεία του ιμπεριαλισμού ή και νέα,ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός.Σε συνδυασμό με την νέα τεχνολογική επανάσταση,που υποδηλώνει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων αλλά τον περιορισμό τους από τις παραγωγικές σχέσεις,την  τυπική και ουσιαστική υπαγωγή της επιστήμης στο κεφάλαιο,την πτώση της ΕΣΣΔ,το ξέσπασμα της πετρελαϊκής κρίσης το 1973-75(με συμπληρωματική την κρίση των επενδύσεων,της ανεργίας,την άνοδο του πληθωρισμού),ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός μπορεί να αναδειχθεί ως το νέο και αντιδραστικότερο στάδιο ,ως αναγκαίος πυλώνας για την εξισορρόπηση των κρισιακών και υφεσιακών  συγκυριών που πλήττουν  το οικονομικό σύστημα από το 1973 έως σήμερα.Διεξοδικότερα,σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ το μέσο ποσοστό κέρδους βαίνει μειούμενο από το 1970 σε ορισμένους τομείς έως και 50%,ενώ ο οικονομολόγος  Ρόμπερτ Μπέρνερ[6],δήλωσε πως το διάστημα 2000-2006 τα ποσοστά του κέρδους ήταν κατά 18% χαμηλότερα σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες από το 1970.[7]Η πτωτική αυτή τάση οφείλεται στην αλλαγή της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου[το σταθερό(μηχανήματα) αυξάνει σε σύγκριση με το μεταβλητό(εργατικό δυναμικό),άρα μειώνεται η πηγή άντλησης κέρδους-υπεραξίας,δηλαδή το εργατικό δυναμικό],η οποία φαίνεται αρχικά πως επικρατεί έναντι των αντίρροπων τάσεων,που θα αύξαναν την παραγωγικότητα της εργασίας τόσο ώστε να αντισταθμίσουν τη μείωση της ζωντανής εργασίας .Ωστόσο αποτελεί επίδικο για την κεφαλαιοκρατία η πτωτική αυτή τάση να επανακάμψει και να ισορροπηθεί.[βλhttp://koinwnikhxeirafethsh.blogspot.gr/2016/02/blog-post_34.html ]

 Γίνεται αντιληπτό ,ότι τα αντικειμενικά όρια που τίθενται αλλά και τα υποκειμενικά(ποικίλα αντιστασιακά κινήματα τη δεκαετία του 60’ και του 70’ ως μορφές αμφισβήτησης του υπάρχοντος status quo),διαμορφώνουν  τον ολοκληρωτικό καπιταλισμό.Ένα από τα δομικά στοιχεία του,είναι: α)η γιγάντωση των πολυεθνικών-πολυκλαδικών μονοπωλίων,που συνιστά οξυμμένη κοινωνικοποίηση και συγκεντροποίηση της παραγωγής σε λίγα χέρια.Είναι χαρακτηριστικό,ότι κατά την έναρξη εκδήλωσης της κρίσης του 2008,737 πολυεθνικές έλεγχαν το 80% του παγκόσμιου πλούτου,εκ των οποίων οι 147 κατείχαν το 40%,ενώ  οι θυγατρικές τους κατείχαν υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο σε ποσοστό 125% του παγκόσμιου Α.Ε.Π.[8]    
 β)Επιπλέον,σηματοδοτείται από τη συμμαχία κρατών με παρότρυνση των αστικών τους τάξεων  για το σχηματισμό ολοκληρώσεων-υπερεθνικών οργανισμών που αναλαμβάνουν κρατικές αρμοδιότητες(λ.χ. ΕΕ)  με απώτερο σκοπό την ένταση της επιθετικότητας ως προς τα εργαζόμενα στρώματα,τόσο στο εσωτερικό(με πρόσχημα το χρέος),όσο και στο διεθνή χώρο,αντιπροσωπευτικό  παράδειγμα του οποίου,αποτελεί η έκρυθμη κατάσταση στη Συρία και ευρύτερα στη Μέση Ανατολή.

Αναλυτικότερα,στον προαναφερθέντα γεωπολιτικό χώρο,τα διακριτά ιμπεριαλιστικά κέντρα ανταγωνίζονται για την ανάκτηση σφαιρών επιρροής,μέσω των οποίων εποφθαλμιούν για την εξασφάλιση των πηγών πρώτων υλών,του ορυκτού πλούτου,της διεύρυνσης  των αγορών με την τοποθέτηση κεφαλαίων που περισσεύουν,του φθηνού κόστους  εργασίας  και παραγωγής ,υπερεκμεταλλευόμενα με ειδεχθή τρόπο το εργατικό δυναμικό  για την εξισορρόπηση της πτωτικής τάσης του κέρδους τους.Από τη μία πλευρά ο δυτικός άξονας με τη στρατηγική συμμαχία των Η.Π.Α-ΕΕ-ΝΑΤΟ συμπορεύεται με το Ισλαμικό Κράτος ,το μέτωπο Αλ-Νόσρα,την Τουρκία,τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ εναντίον του καθεστώτος του Άσαντ,το οποίο υποστηρίζεται από το αντίπαλο δέος,τη γεωπολιτική συμμαχία της ιμπεριαλιστικής Ρωσίας με το Ιράκ,το Ιράν και τη Χεζμπολάχ  του Λιβάνου και με την εποπτική υποστήριξη της Κίνας.Οι συνθήκες παρ’όλα αυτά δεν είναι αρμονικές ούτε μεταξύ των ίδιων των συμμάχων,καθώς οι ΗΠΑ ενισχύουν την ανεξαρτητοποίηση των Κούρδων και σε εδάφη της Τουρκίας(μετά την αυτονομία τους  σε Ιράκ και Συρία),κάτι που απεύχεται η κυβέρνηση Ερντογάν.γ)Αξίζει να σημειωθεί, πως οι  ιμπεριαλισμοί που φιλονικούν κινούνται σε μια αξεδιάλυτη,μα διαλεκτική αντίθεση διεθνοποίησης-ενοποίησης και ανταγωνισμού.Το γεγονός αυτό αποκλείει την παγκοσμιοποίηση με στενή έννοια,καθώς ενώ η τάση προς κυριαρχία-ολιγαρχία μοιάζει να αντικαθιστά τον ανταγωνισμό,ο τελευταίος συνεχίζεται  ενδοϊμπεριαλιστικά προκαλώντας συρράξεις και όλεθρο,φαλκιδεύοντας οποιαδήποτε ελπίδα ειρήνης και καταρρίπτοντας στην πράξη τη μυθοπλασία του Κάουτσκι περί υπεριμπεριαλισμού.

Καταληκτικά,είναι οφθαλμοφανές ότι ο πόλεμος είναι μέρος του στρατηγικού σχεδίου της αστικής τάξης για την θεραπεία της από τις δομικές κρίσεις και όχι για την εξαγωγή της δημοκρατίας και των δυτικών πολιτισμικών αξιών(;),όπως διαμηνύει  η κρατούσα ιδεολογία.Όποιος λοιπόν πιστεύει ότι αυτό που διαδραματίζεται σήμερα είναι πρόβλημα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και  ότι χρειάζεται μια διαφορετική διαχείριση εντός του συστήματος ,μια πρώτη απάντηση είναι πως και ο νεοφιλελευθερισμός και ο κεϋνσιανισμός έχουν παταγωδώς ηττηθεί[1)Αδυναμία κεϋνσιανής διαχείρισης της καπιταλιστικής κρίσης του 1970.2) Ο κεϋνσιανισμός μπορεί μεν να αμβλύνει όχι όμως να προσπελάσει εντελώς την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους και τις δομικές αντιφάσεις του συστήματος που ξεπηδούν(κοινωνικοποιημένη παραγωγή-ατομική ιδιοκτησία) 3)αδυναμία του να σταθεί εμπόδιο στην  ανάγκη επεκτατικής πολιτικής των πολυεθνικών  ],ενώ  συλλήβδην ο κεντρώος  χώρος μετατοπίζεται σε σύμπλευση με τα νέα οικονομικά δεδομένα σε όλο και πιο αντιδραστικές κατευθύνσεις.Οι αντικειμενικές καταστάσεις,δείχνουν ότι δεν υπάρχει εύφορο έδαφος για αλλαγή πολιτικής  και μάλιστα φιλολαϊκής ,καθώς κατά αυτόν τον τρόπο εξυπηρετούνται τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης.Όσον αφορά τη δεύτερη απάντηση στο παρεπόμενο ερώτημα ποιό είναι- τελικά -το πρόβλημα,οφείλουμε να αποκριθούμε χωρίς περιστροφές και με περίσσεια ευθύνη:

 ’’Είναι , ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός,ηλίθιε’’, που θυσιάζει τις ανθρώπινες ζωές στο βωμό του κέρδους, που μεταχειρίζεται ανθρώπους ως αριθμούς και εμπορεύματα  μέσω της θέσπισης  ποσοστώσεων και  διαδικασιών διαλογής και  υψώνει συγχρόνως φραγμούς με το κλείσιμο των συνόρων,βυθίζοντας χιλιάδες κατατρεγμένους σε συνθήκες ανασφάλειας και οδύνης. ’’Είναι ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός,ηλίθιε’’ που καταπατάει κεκτημένα δικαιώματα με την ενεργοποίηση των αστικών μηχανισμών επιβολής(λ.χ.κράτος έκτακτης ανάγκης),ενώ παράλληλα χύνει κροκοδείλια δάκρυα για τα θύματα της αυτοτροφοδοτούμενης τρομοκρατίας του. ’’Είναι τέλος,ο καπιταλισμός ,ηλίθιε’’ και η ολοκληρωμένη και κατάπτυστη μορφή του που επιβεβαιώνει την εξαιρετικά εύστοχη επισήμανση της εμβληματικής επαναστάτριας ,Ρόζας Λούξεμπουργκ :

‘’Hλίθιοι δήμιοι!Η τάξη σας είναι χτισμένη πάνω στην άμμο!’’.

Μια φράση, που καλείται να μετουσιωθεί σε πράξη από τα εκάστοτε επαναστατικά υποκείμενα,στα οποία επαφίεται η τροχιοδεικτική βολή για το γκρέμισμα των  σαθρών θεμελίων του συστήματος και την αμετάκλητη απαλλαγή του ανθρώπου από τα δεσμά της σύγχρονης μισθωτής δουλείας.





 * "Είναι η οικονομία ηλίθιε",φράση που εξελίχθηκε σε βασικό σύνθημα της προεκλογικής εκστρατείας του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον,εναντίον του Τζορτζ Μπους στις εκλογές του 1992.Ο τίτλος ''Είναι ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός,ηλίθιε'' δεν είναι παρά συμπλήρωση-τροποποίηση του τίτλου του βιβλίου ''Είναι ο καπιταλισμός,ηλίθιε''

 [1]  Περιοδικό Unfollow-Μαρτίου 2016.Άρθρο με τίτλο ‘’Ρωσία,ΗΠΑ,Τουρκία:Συγκρούσεις και διπλωματία για την επόμενη μέρα της Συρίας

[3] Κεφάλαιο 1ος τόμος Καρλ Μαρξ.Eκδ:Σύγχρονη Εποχή,σελ 787

[4] Ο Ιμπεριαλισμός.Ανώτατο Στάδιο του Καπιταλισμού.Β.Ι.Λένιν.Εκδ:Σύγχρονη Εποχή,σελ 103-104

[5] Ο Ιμπεριαλισμός.Ανώτατο Στάδιο του Καπιταλισμού.Β.Ι.Λένιν.Εκδ:Σύγχρονη Εποχή,σελ 96

[6] Διευκρινιστική υποσημείωση:Για τον Μπέρνερ το γενικό(;)ποσοστό κέρδους πέφτει μακροπρόθεσμα,όχι όμως για τους λόγους που θέτει ο Μαρξ.

[7] Είναι ο καπιταλισμός,ηλίθιε.Νίκος Μπογιόπουλος.Εκδ:Λιβάνη.Σελ:32

[8] Eίναι ο καπιταλισμός,ηλίθιε.Νίκος Μπογιόπουλος.enikos.gr 
(http://www.enikos.gr/mpogiopoulos/368678,Einai-o-kapitalismos-hli8ie.html)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου